باسبار یا شینه مسی چیست؟
برای اینکه در تابلو برق پلاستیکی هدایت جریان الکتریکی در دیگر اجزای مختلف درون تابلو برق به راحتی و با ایمنی صورت بگیرد از شینه مسی یا باسبار استفاده می‌کنند. این قطعات به صورت مکعب مستطیل و از جنس مس یا آلومینیوم می‌باشند.باسبار یکی از قطعات پرکاربرد برق است که در نیروگاه‌ها استفاده‌ی گسترده‌ای دارد.
کاربرد شینه مسی یا باسبار
در نیروگاه‌ها و پست‌های برق، نیاز به قطعه‌ای است که کار اتصال کابل‌ها را به ژنراتورها و ترانسفورمرها انجام دهد. باسابار می‌تواند این کار را برای کابل‌های هم ولتاژ انجام دهد. همچنین باسبار یا شینه مسی ، انرژی تولید‌شده در این دستگاه‌ها را به سایر قسمت‌های سیستم منتقل می‌کند.
به زبان ساده، باسبار رسانایی است که کار جمع‌آوری و انتقال نیروی الکتریکی را در یک دستگاه مانند جعبه تقسیم یا تابلو برق انجام می‌دهد.
انواع باسبار
با توجه به نیازهای مختلف موجود در صنایع متفاوت، باسبارها را می‌توان در شکل‌های مختلفی مشاهده کرد.
- یکی از معروف‌ترین انواع باسبار، نوع تخت می‌باشد که برای کابل‌های با ولتاژ پایین استفاده می‌شود. به این نوع از باسبارها، شینه نیز می‌گویند.
- یک نوع دیگر، باسبار رشته‌ای است. این باسبارها، جنس هادی دارند و از چند رشته تشکیل شده‌اند. کاربرد باسبار رشته‌ای، در مراکز تولید و تبدیل انرژی الکتریکی است. در ساخت این دسته از شینه مسی، از مس، آلومینیوم یا آلیاژهای آن استفاده می‌کنند.
- نوع بعدی باسبار، نوع لوله‌ای است. این نوع، بیشتر در نیروگاه‌های تولید انرژی الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. جنس این نوع باسبارها، معمولا آلومینیوم یا مس است. با توجه به نوع جنس این باسبارها به آن‌ها باسبارهای مسی یا باسبارهای آلومینیومی می‌گویند.
همچنین با توجه به اینکه ممکن است در جهت تبادلات حرارتی، جرقه ایجاد شود، معمولا استفاده از جنس آلومینیومی،طرفداران بیشتری نسبت به جنس مسی دارد. سایر مزایای باسبارهای آلومینیومی نسبت به مسی عبارتند از:
- تبادل حرارتی بهتر آلومینیوم نسبت به مس
- ایجاد خاکستر کمتر هنگام جرقه زدن و سوختن آلومینیوم
- واکنش بیشتر مس با گوگرد موجود در هوای آزاد و تشکیل پوسته‌ی اکسید مس که باعث کاهش هدایت الکتریکی می‌شود.
مشخصات باسبار
انواع مختلف شینه که در بازار وجود دارند، معمولا بدون پوشش پی‌وی‌سی و با پوشش PVC عرضه می‌شوند. همچنین باسبارها از لحاظ ظرفیت نیز با یکدیگر تفاوت دارند. ظرفیت باسبارهای موجود در بازار، از پنجاه آمپر تا چهارصد و پنجاه آمپر متغیر است. با توجه به اینکه منبع برق دستگاهی که باسبار روی آن سوار می‌شود، متفاوت است، شینه‌های مسی را می‌توان در انواع سه فاز و تک فاز مشاهد کرد.
مزایای شینه
استفاده از شینه‌های مسی در تابلوی برق، گستردگی زیادی دارد. دلیل این کار نیز کاهش دادن حجم تابلو برق و فشرده‌سازی است. در نتیجه، می‌توان قطعات و تجهیزات بیشتری را در تابلو قرار داد.
استفاده از شینه مسی، وقت و هزینه‌ی کمی نیز به همراه دارد. افزودن شینه به تابلو برق، باعث می‌شود تا افزودن قطعه یا حرف آن از تابلو نیز راحت‌تر انجام شود.
از دیگر مزایای استفاده از شینه می‌توان به حذف سیم‌کشی قدرت اشاره کرد. این کار باعث می‌شود تا میزان زیادی از سیم‌های داخل تابلو حذف شود و در نتیجه‌ی هزینه‌ی مجموع کاهش یابد. از طرف دیگر با حذف سیم‌های اضافه، میزان گرمای حاصل از انتقال جریان درون سیم‌ها نیز کمتر می‌شود.
نصب باسبار در تابلوی برق سبب می‌شود تا تعمیرات دستگاه نیز ساده‌تر انجام گیرد. چرا که نصب و مونتاژ با صرف زمان بسیار کمتری صورت می‌گیرد.
انواع شمش
شاخه‌های ۴ متری انواع مختلف شینه‌ها را شمش می‌نامند. از انواع شمش‌ها می‌توان به شمش مینیاتوری اشاره کرد. این شمش‌ها در پهنا و ضخامت‌های استاندارد تولید می‌شود.
نصب شمش مینیاتوری
در نصب شینه مسی ، معمولا آن را سوراخ می‌کنند تا بتوان از آن انشعاب گرفت. در نتیجه جریان باسبار کاهش می‌یابد و سطح مقطع آن در نقطه‌ای که سوراخ شده کمتر می‌شود.
هنگام نصب باسبارهای اصلی، اندازه را معمولا کمی بیشتر در نظر می‌گیرند تا بتوان به جای آن از گیره‌های فنری و پیچی استفاده کرد. در این روش، نیازی به سوراخ‌کاری نیست و اتصالات، از طریق گیره فنری و پیچی انجام می‌شود. برای همین هزینه‌ی کمتری انجام می‌شود. صرفه‌ی اقتصادی باعث شده است تا این روش بین مهندسین برق، طرفداران زیادی داشته باشد.
این روش در شرایطی کاربرد زیادی دارد که قصد داشته باشیم کلید و کنتاکتورهای زیادی در تابلو برق قرار دهیم. برای همین استفاده از این روش سبب می‌شود تا حجم قطعات داخل تابلو پلی کربنات کاهش پیدا کند و کارآیی بهتری شاهد باشیم.
قیمت باسبار
با توجه به طیف متنوع باسبارهای موجود در بازار، قیمت‌های آن‌ها نیز متفاوت است. برای انتخاب بهترین نوع و خرید باسبار باید ابتدا نیاز خود را بشناسید و سپس با توجه به قیمت و اطلاعاتی که از باسبار دارید، خرید خود را انجام دهید.