شاید با خود بگویید شستی چیست و چه کاربردی دارد؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که شستی برای قطع و وصل کردن جریان برق، در عملیات‌های صنعتی، کاربرد زیادی دارد. با توجه به این که عملیات‌ها، به کمک ماشین‌های مکانیکی انجام می‌شود، به دلایل مختلف، حین کار نیاز به توقف عملیات داریم. با توجه به خطرات احتمالی و ریسک‌های موجود، امکان این که ماشین به صورت دستی متوقف شود، وجود ندارد. برای همین استفاده از کلید‌هایی که جریان برق محرک ماشین را قطع و وصل می‌کنند، رواج زیادی دارد. پوش باتن یا شستی، یکی از انواع کلید برق است که استفاده‌ی زیادی در محیط‌های صنعتی دارد. در این مقاله، با انواع، عملکرد و کاربردهای این محصول، بیشتر آشنا می‌شویم.
شستی، یک سازه‌ی مکانیکی ساده است که برای کنترل یک پروسه‌ی عملیاتی، با استفاده از فرآیند سوئیچ، مورد استفاده قرار می‌گیرد. پوش باتن‌ها، با توجه به این که در محیط‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند و هر پروژه می‌تواند نیازمندی‌های خاص خود را داشته باشد، در جنس‌های مختلفی، از جمله پلاستیک و فلز ساخته می‌شوند.
کاربرد شستی یا پوش باتن چیست ؟
یکی از کاربردهای اصلی این محصول، در تابلو برق صنعتی، برای راه‌اندازی موتور یا قطع جریان آن می‌باشد. شستی‌ها و یا کلید پوش باتن ، تجهیزات صدور فرمان به مدار الکتریکی هستند که تحریک آن‌ها با کمک دست انجام می‌شود. معمولا روی پوش باتن‌ها می‌توانید دو کلید به رنگ‌های سبز و قرمز ببینید. از کلید سبز برای قطع و از کلید قرمز برای قطع جریان استفاده می‌شود. البته در برخی انواع شستی هم از کلید قطع و وصل، در یک شستی استفاده شده است که به آن‌ها شستی استارت استوپ دوبل می‌گویند.
انواع کلیدها
برای آشنایی بیشتر با کاربرد شستی، بهتر است که انواع کلیدها از لحاظ نوع عملکرد را با یکدیگر بررسی کنیم. از این لحاظ، می‌توان کلیدهای برق مختلف را به دو دسته‌ی زیر تقسیم کرد:
- کلیدهای لحظه کار
- کلیدهای دائمی
در ادامه، هر یک را به طور مختصر بررسی می‌کنیم.
کلیدهای لحظه کار
ساختار این کلیدها به گونه‌ای است که برای فعال بودن، باید حتما انرژی مکانیکی به آن‌ها وارد شود. برای مثال، تا وقتی جریان آن‌ها وصل است که با دست روی کلید فشار دهیم. به محض برداشتن دست از روی کلید، جریان مدار هم قطع خواهد شد و مدار به حالت اولیه‌ی خود باز می‌گردد. خود این نوع از کلیدها، به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- کلیدهای لحظه‌ای با کاربرد برق ساختمانی مانند شستی‌های زنگ اخبار
- کلیدهای لحظه‌ای با کاربرد برق صنعتی مانند شستی‌های استارت، استوپ و یا پوش باتون صنعتی
کلیدهای دائمی
این کلیدهای برق پس از تغییر وضعیت، وضعیت جدید خود را حفظ می‌کنند. تقریبا تمام کلیدهای برقی که در یک خانه‌ی عادی برای خاموش و روشن کردن لامپ‌ها وجود دارد، از این نوع کلیدهای برق هستند. برای تغییر وضع مجدد کلیدهای دائمی، باید نیروی مکانیکی جدید به آن‌ها وارد شود. این کلیدها نیز مانند انواع لحظه‌ای، به دو دسته‌ی مورد استفاده در برق ساختمانی، مانند کلیدهای تک‌پل، و مورد استفاده در برق صنعتی، مانند کلیدهای اهرمی تقسیم می‌شوند.
اگر نیاز به مطالعه بیشتر در مورد انواع کلیدها دارید، مقالات زیر می‌توانند مفید باشند:
عملکرد کلید شستی
در این محصولات، معمولا از یک فنر داخلی استفاده می‌شود. استفاده از این فنر به منظور باز گشتن کلید به حالت اولیه پس از برداشته شدن فشار است. البته شستی‌ها، یک مدل قفل‌شو هم دارند. در این مدل، کلید پس از برداشته شدن فشار، به حالت اولیه باز نمی‌گردد. برای این کار باید سری کله قارچی موجود شستی را در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا کلید آزاد شود و به حالت اولیه‌ی خود باز گردد.
همچنین برخی از انواع پوش باتن، با استفاده از یک کلید قفل می‌شوند تا پس از فشرده شدن، به هیچ وجه نتوان آن‌ها را به حالت اولیه باز گرداند. از این کلیدها، معمولا در نقاط حیاتی عملیاتی استفاده می‌شود تا فقط افراد واجد شرایط بتوانند کلید را کنترل کنند.
انواع شستی
گفتیم که از این محصول، برای قطع و وصل جریان در تابلو برق استفاده می‌شود. با توجه به عملکرد این محصول که قطع و وصل جریان است، سه نوع شستی در بازار وجود دارد.
شستی استارت
این نوع از شستی‌ها پس از فشرده شدن، وظیفه‌ی وصل کردن کنتاکت را بر عهده دارند. شستی استارت در حالت عادی باز است و با فشرده شدن به صورت لحظه‌ای بسته می‌شود. شستی‌های استارت موجود در بازار، معمولا به رنگ سبز یا مشکی عرضه می‌شوند.
- شستی فشاری
- شستی مدل سلکتور سوئیچ
- شستی مدل قارچی
- شستی نوع کلیدی
- شستی استارت استاپ
- دکمه‌های فشاری اضطراری
شستی استوپ
عملکرد این دسته از شستی‌ها، برعکس نوع استارت است. این شستی‌ها پس از فشار دادن، کنتاکت را قطع می‌کنند. در مدارهایی که از شستی استوپ استفاده می‌شود، باید یک تیغه کمکی (کنتاکت باز) به صورت وصل هم قرار بگیرد. اگر از کمکی استفاده نکنید، مدار ناپایدار می‌شود. شستی‌های استوپ موجود در بازار، معمولا به رنگ قرمز به مشتریان ارائه می‌شوند.
شستی دوبل چیست ؟
این شستی هم ترکیبی از دو نوع بالا است که عملکرد هر دو را انجام می‌دهد. در نام این محصولات، معمولا از یک عدد دو رقمی استفاده می‌شود که شماره سمت راست (یکان) نشان‌دهنده‌ی تیغه‌های بسته یا همان استوپ، و شماره سمت چپ (دهگان) نشان‌دهنده‌ی تیغه‌های باز، یا همان استارت است. یک جهت فلش هم روی علامت اختصاری این شستی‌ها دیده می‌شود که نشان‌دهنده‌ی جهت نیروی مورد نیاز برای بازگشتن فنر به جای اولش است.
نصب و سیم بندی کلید شستی
برای انتخاب، خرید و نصب شستی باید عواملی چون مشخصه‌های مداری، محیطی، بهره‌برداری و … را در نظر بگیرید. که این کار به یک فرد کارآمد و ماهر نیاز دارد این فرد ماهر با پرسیدن سوال‌هایی می‌تواند ساختار فیزیکی شستی، مکانیزم عملگر، سطح دسترسی به آن، محل نصب و … را بررسی و تعیین نماید.
