فاکتورهای مختلفی هستند که در اندازه‌گیری عملکرد الکتریکی یک دستگاه تاثیر دارند. اندازه‌ی این فاکتورها، می‌تواند تصویر کلی از شرایط عملیات به ما بدهد و در صورت بروز احتمالی اختلال در سیستم، می‌توانیم به راحتی آن‌ها را شناسایی کنیم و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری نماییم. اندازه‌گیری هر کدام از این فاکتورها، نیاز به دستگاهی دارد که مخصوص به آن ساخته شده باشد. تهیه‌ی این ابزار، علاوه بر هزینه‌ی بیشتر، می‌تواند جای زیادی هم بگیرد و کار حمل و نقل آن‌ها را مشکل کند. اما محصولی وجود دارد که کار چند تا از این ابزار را به صورت همزمان انجام می‌دهد. این محصول، مولتی‌متر نام دارد. در ادامه، بیشتر درباره‌ی کاربرد، انواع و نحوه‌ی استفاده از مولتی‌متر صحبت می‌کنیم.
مولتی متر چیست؟
مولتی‌متر، یک وسیله‌ی اندازه‌گیری است که با کمک آن، می‌توان کمیت‌ها مختلف الکتریکی، مانند ولتاژ، جریان و میزان مقاومت (اُهم) را اندازه‌گیری کرد. برخی از انواع این محصول، می‌توانند برخی کمیت‌های دیگر مانند فرکانس سیگنال متناوب و ظرفیت خازن را نیز اندازه‌گیری کنند. البته در انواع موجود در بازار، می‌توانید قابلیت‌های فراوان دیگری هم پیدا کنید که در اینجا فقط به بخشی از آن‌ها اشاره کردیم. با داشتن مولتی متر، از استفاده‌ی چند ابزار برقی دیگر بی‌نیاز می‌شوید و کار آن‌ها را با استفاده از یک قطعه انجام می‌دهید. اگر به مطالعه در مورد استفاده از تجهیزات برق صنعتی علاقه‌مند هستید می‌توانید به نصب رله کنترل بار مراجعه نمائید.
انواع مولتی‌متر
با توجه به نوع کارکرد و قابلیت‌هایی که دارند، مولتی‌مترها را می‌توان به انواع مختلفی تقسیم کرد. در ادامه، برخی از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
مولتی‌متر آنالوگ
این محصول بر اساس یک میکرومتر ساخته شده است (ابزاری که برای اندازه‌گیری پتانسیل و جریان استفاده می‌شود). این نوع از مولتی‌مترها، یک عقربه دارند که روی مقیاس حرکت می‌کند و وضعیت معیار مورد نظر را نشان می‌دهد. قیمت مولتی‌متر آنالوگ، ارزان‌تر از سایر انواع مولتی‌متر است، اما در عوض کار کردن با آن نیز سخت‌تر است. علاوه بر این موضوع، اعدادی که از آن‌ها به دست می‌آورید نیز احتمال خطای بیشتری دارند و نسبت به ضربه نیز حساستر هستند.
مولتی متر دیجیتال
رایج‌ترین نوع مولتی‌متر که در بازار وجود دارد، مولتی‌متر دیجیتال است. پرفروش‌ترین و بهترین مولتی‌مترهای موجود در بازار، مانند VC97، victor و dt9208a، از نوع دیجیتال هستند. خود مولتی متر دیجیتال نیز دارای انواع مختلفی است که از محصولات ساده تا بسیار پیچیده طبقه‌بندی می‌شوند تفاوت آن‌ها، میزان اطلاعاتی است که در اختیار کاربر قرار می‌دهند. تفاوت مولتی‌متر دیجیتال و آنالوگ در این است که در انواع دیجیتال آن، به جای استفاده از عقربه برای نمایش اطلاعات، از یک نمایشگر دیجیتال استفاده می‌کنند. سیستم الکتریکی که برای عملیات این مولتی‌مترها استفاده می‌شود، سبب می‌شود تا دقت اطلاعات نیز افزایش یابد. در ادامه، دو نوع رایج از این مولتی‌متر را بررسی می‌کنیم.
مولتی متر رومیزی
استفاده از این نوع مولتی‌متر، در آزمایشگاه‌ها رواج بیشتری دارد. دلیل این کار نیز، دقت بالای آن در اندازه‌گیری و نمایش اطلاعات مورد نیاز است.
مولتی متر انبری
این مولتی‌متر هم نوع دیگری از مولتی‌متر دیجیتال است که دارای یک چنگک نیز می‌باشد. این بخش از محصول به شما اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به سری کردن مولتی‌متر با محصولی که می‌خواهید جریان آن را اندازه بگیرید، فقط با استفاده از چنگک، کمیت‌های الکتریکی آن را به دست بیاورید.
نحوه استفاده از مولتی متر
از آنجایی که این محصول، دارای چند ابزار اندازه‌گیری جدا است، برای اندازه‌گیری کمیت‌های مختلف، باید به نکاتی توجه کنید. البته این موضوع، به این معنی نیست که کار با آن‌ها سخت است. بلکه با چرخاندن یک عقربه روی دستگاه، می‌توانید این کار را انجام دهید. با توجه به انواع اصلی مولتی‌متر (آنالوگ و دیجیتال)، در ادامه نکاتی بیان می‌کنیم که در هنگام استفاده از آن، بهتر است به آن‌ها توجه کنید:
در صورتی که قصد اندازه‌گیری جریان را دارید، باید مولتی‌متر را به صورت سری در مدار قرار دهید.- برای اندازه‌گیری اختلاف پتانسیل، باید دستگاه را به صورت موازی، بین دو نقطه از مدار جاگذاری کنید.
- اگر قصد اندازه‌گیری مقاومت را دارید، بهتر است ابتدا برق دستگاه را قطع کنید. وگرنه احتمال آسیب رسیدن به سیستم وجود دارد.
- در صورتی که از مدل عقربه‌ای استفاده می‌کنید، تا حد امکان به پیچ تنظیم صفر آن دست نزنید. چرا که بسیار حساس است و امکان دارد فنر مربوط به آن خراب شود.
- کلید سلکتور دستگاه را تا جایی که می‌توانید فقط در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید. همچنین چرخاندن سریع آن هم ممکن است باعث آسیب رسیدن به دستگاه شود.
- اگر هنگام اندازه‌گیری، جریان یا ولتاژ را به صورت منفی نشان داد، به این معنی است که پراب‌های مولتی‌متر را به صورت برعکس در مدار جایگذاری کرده‌اید.
- در صورتی که قصد اندازه‌گیری جریان AC را دارید، سلکتور دستگاه را روی علامت شبیه به کلاه «آ»، در دستگاه قرار دهید.
- در مدل‌های جدید مولتی متر که در بازار وجود دارد، اندازه‌گیری AC و DC با یک آپشن انجام می‌گیرد و دارای علامت اختصاصی روی دستگاه می‌باشد.
در پایان اگر قصد مطالعه در مورد یکی از پرکاربردترین وسایل در صنعت برق را دارید، می‌توانید به تابلو برق پلاستیکی مراجعه نمائید.
